هدف مهم دیگری که حسابداری شخصی تدبیر میتواند ابزاری برای رسیدن به آن باشد تلاش برای برنامهریزی نحوهٔ خرج کردن و حتی دنبال کردن اهداف درآمدی است که پیشتر قول آن را داده بودیم تا راجع به آن صحبت بکنیم.
وقتی در مورد هزینهها مثلاً خورد و خوراک و پوشاک صحبت میکنیم راه کنترل آنها «بودجهبندی» است. مثلاً با خودمان قرار میگذاریم که من ماهانه بیشتر از دویستهزار تومان خرج هلههوله نمیکنم. خوب! راه محقق کردن این قرار آن است که حسابش را داشته باشیم که در ماه چقدر خرج هلههوله کردهایم و اگر به دویستهزار تومان نزدیک شدیم ترمز خرجش را بکشیم و خودمان را کنترل کنیم. به این میگوییم «بودجهبندی».
برای بودجهبندی ماهانه هلههوله زیرگروه مربوط به آن را باز و ویرایش میکنیم. تنها زمانی برای یک گروه یا زیرگروه میتوانیم «بودجه» تعیین کنیم که از نوع «هزینه» یا «هزینه و درآمد» باشد. در ویرایش این گروه مبلغ بودجه را به ریال وارد میکنیم. دورهٔ مصرف بودجه به طور پیشفرض «ماهانه» است.
پس از تعیین بودجه، در صفحهٔ اول در کادر مربوط به «این ماه» نشانگری برای میزان مصرف بودجهٔ هلههوله ظاهر میشود و با هر هزینهای که برای آن گروه ثبت کنید بهروز میشود.
باید به نکتهٔ ظریفی اینجا توجه داشته باشید که وقتی در مورد «بودجه» صحبت میکنیم در مورد «هزینه»ها صحبت میکنیم و «درآمد»های ثبت شده برای یک گروه تأثیری روی میزان مصرف بودجه ندارند و آن را خنثی نمیکنند. وقتی در مورد بودجهبندی «گروههای هزینه و درآمد» صحبت کنیم این مسأله و دلیل آن روشنتر میشود.
به طور بدیهی شما میتوانید بودجهبندی روزانه، هفتگی و سالانه هم داشته باشید و میتوانید برای گروههای متعدد بودجه تعریف کنید که نشانگر همهٔ آنها در صفحهٔ اول ظاهر میشود.
وقتی بودجه را بیش از حد تعیین شده مصرف کنید چه میشود؟ امیدواریم انتظار آن را نداشته باشید که یک نفر از روی برنامه بیرون بیاید و مچ شما به شدت بگیرد و فشار دهد! وقتی از سقف بودجه گذشتید نشانگر روی سقف بودجه باقی میماند و تنها نشان میدهد که شما در کنترل خودتان موفق نبودهاید. هیچ محدودیتی برای ثبت هزینهٔ جدید روی گروه مد نظر به وجود نمیآید.
بودجهبندی یک معادل مثبت هم دارد که مخصوص گروههای درآمد است و آن قابلیت تعریف «هدف درآمدی» است. در تعیین هدف درآمدی شما مشخص میکنید که تمایل دارید از فعالیت خاصی در یک دورهٔ مشخص مبلغ خاصی درآمد داشته باشید و با تعریف آن در حسابداری شخصی تدبیر این فرایند را تحت نظر میگیرید. نحوهٔ تعریف و روش ظاهر شدن اهداف درآمدی مشابه بودجهبندی است.
همچنان که پیشتر در مورد «گروههای هزینه و درآمد» مطرح کردیم این گروهها برای فعالیتهایی مثل سرمایهگذاری و مانند آن تعریف میشوند که هم بابت خرید کالا یا دارایی که روی آن سرمایهگذاری میکنید هزینه میکنید و هم بابت فروش یا دریافت سود ناشی از آن از آنها درآمد دارد و لازم است هم روی تراکنشهای از نوع برداشت و هم روی تراکنشهای از نوع واریز بتوانید بدون لطایف الحیل آنها را دم دست داشته باشید و بتوانید انتخاب کنید.
یک ویژگی دیگر گروههای هزینه و درآمد آن است که میتوانید همزمان هم آنها را بودجهبندی کنید و هم برای آنها اهداف درآمدی تعیین کنید و حتی میتواند دورههای این دو با هم متفاوت باشد. مثلاً شما تصمیم میگیرید که ماهانه مبلغی از درآمدتان را صرف خرید سهام بکنید و انتظار دارید که سالانه از این سرمایهگذاری مبلغ خاصی درآمد داشته باشید. روش انجام این کار را انشالله تا اینجا آموختهاید.